Anatoly Yakovenko, đồng sáng lập của Solana, dành thời niên thiếu để đọc sách, đá bóng, chạy bộ, vọc vạch internet và cảm thấy buồn chán. “Quãng niên thiếu là khoảng thời gian nhàm chán. Bạn hừng hực năng lượng nhưng không có cơ hội để tạo ra tác động”, ông nói.
Và khi có cơ hội đầu tiên để tạo tác động, Yakovenko đã chộp lấy ngay, với việc sáng lập blockchain Solana và cơ chế đồng thuận Bằng chứng lịch sử (proof of history). Cách tiếp cận độc đáo để bảo mật các mạng phi tập trung này đã giúp Solana sở hữu tốc độ giao dịch nhanh và khả năng mở rộng chưa từng có trong thế giới crypto.
Đọc thêm:Pavel Durov: ‘Mark Zuckerberg’ của Nga và kế hoạch biến 900 triệu người dùng Telegram thành crypto degen.
Viết code thay đổi thế giới và trở thành Steve Jobs tiếp theo
Yakovenko sinh năm 1981 tại Ukraine và chuyển đến Mỹ vào đầu những năm 1990. Khi còn nhỏ, ông đã say mê lập trình và C là ngôn ngữ coding đầu tiên ông học.
Thời điểm đó, bong bóng dot-com đang ở thời kỳ đỉnh điểm và “tồn tại khả năng thần kỳ của việc viết một đoạn code có thể giải quyết vấn đề đáng kinh ngạc nào đó của thế giới” và trở thành Steve Jobs hoặc Bill Gates tiếp theo.
Lúc Yakovenko đang học Khoa học Máy tính tại Đại học Illinois Urbana-Champaign, bong bóng dot-com nổ và “một số cố vấn đã bảo tôi: ‘có lẽ khoa học máy tính không phải lựa chọn nghề nghiệp tốt’”, ông kể.
Nhưng Yakovenko vẫn kiên trì với nó, và sau khi thất bại với một công ty khởi nghiệp, ông đến làm việc tại Qualcomm. Tại đây, ông dành gần 13 năm làm việc trên các hệ thống phân tán, cùng nhiều lĩnh vực khác, trước khi rời đi vào năm 2016.
Yakovenko đã thử khai thác Bitcoin khi nó lần đầu ra mắt, tuy nhiên sau đó ông quan tâm đến Ethereum và Máy ảo Ethereum (EVM) hơn. Ông cho rằng Ethereum có tính đổi mới cao hơn Bitcoin, nhưng vẫn thấy nó tương tự JavaScript.
Vào năm 2017, Yakovenko và một người bạn thực hiện một dự án phụ để xây dựng phần cứng cho deep-learning (học sâu). Và để bù đắp chi phí thiết lập các bộ xử lý đồ họa, họ bắt đầu khai thác crypto.
Tuy ban đầu Yakovenko quan tâm đến deep learning hơn, nhưng cuối cùng câu hỏi “Chúng ta có thể giải quyết khả năng mở rộng bằng cách nào?” đã dẫn ông đến với crypto.
“Tôi bắt đầu suy nghĩ cách giải quyết việc mở rộng quy mô cho những loại vấn đề này thời còn ở Qualcomm bằng các giao thức không dây, và đây là điều đã khiến tôi bị cuốn vào ‘hang thỏ’”, Yakovenko nói.
Solana “ra đời” sau hai tách cà phê, một cốc bia
Vào một đêm, sau hai tách cà phê và một cốc bia, Yakovenko cảm thấy say và đã thức đến 4 giờ sáng. Lúc đó, đầu ông nảy ra một ý tưởng. Ông nhận thấy sự trôi qua của thời gian có thể được dùng như một cấu trúc dữ liệu để giúp sắp xếp giao dịch và sự kiện trên blockchain.
Suy nghĩ này đã trở thành một phần của cái gọi là cơ chế “proof of history” của Solana và lý do chính khiến mạng sở hữu tốc độ rất nhanh so với Bitcoin và Ethereum. Yakovenko cũng mời một số nhà đồng sáng lập khác, bao gồm “cựu Qualcomm” Greg Fitzgerald và Stephen Akridge, về với mình. Và như thế, Solana ra đời.
Ban đầu, mạng có tên là Loom, nhưng một dự án khác trên Ethereum gọi là Loom Network đã khiến đội ngũ quyết định đổi tên. Thời điểm đó, Ykovenko và một số đồng sáng lập khác đang lướt sóng tại Bãi biển Solana ở California và Ykovenko nói rằng vì nhiều công ty đặt tên mình theo các địa điểm trong bang nên ông nghĩ họ cũng có thể làm vậy.
“Chúng tôi tranh luận trên Slack và cuối cùng tôi đề xuất ‘Solana’, và nó được chọn”, ông kể.
Từ khi mới bắt đầu, Solana đã đặt mục tiêu trở thành một trong những layer 1 chủ chốt của không gian crypto.
“Tôi sẽ rất vui khi nói rằng đây là một chiến lược tuyệt vời, nhưng thật ra mọi thứ bắt buộc phải như vậy”, Yakovenko trả lời trong một bài phỏng vấn năm 2022.
“Chúng tôi chưa bao giờ có dư dả nguồn lực, lúc nào công ty cũng ở trong tình thế chỉ có thể chạy trong 20 tháng hoặc ít hơn. Vì vậy, trong hơn hai năm, một đội ít ỏi gồm 12 kỹ sư đã xây dựng những tính năng cơ bản nhất để chứng minh rằng một blockchain với khả năng thực thi song song (parallel) là khả dĩ thực hiện. Điều này nghĩa là không có hỗ trợ EVM, không có các tính năng giống Ethereum”.
Yakovenko cùng đội ngũ đã làm việc cật lực để hiện thực hóa mục tiêu này. Và khi làm việc, Yakovenko say mê giống như đang ở một chiều không gian khác - theo lời Raj Gokal, đồng sáng lập của Solana.
Gokal nhớ lại một lần ngồi trong văn phòng làm việc của Solana, trên bàn để túi thức ăn cho chó. “Toly”, như nhiều người gọi Yakovenko, “vào phòng để thảo luận với chúng tôi, và thậm chí không cả nhìn, anh ấy thọc tay vào chiếc túi trên bàn và bắt đầu nhai thứ chứa trong đó”, Gokal kể lại.
“Anh ấy không để ý gì. Anh thấy tất cả chúng tôi phá lên cười và hỏi, ‘Sao vậy?’ Và chúng tôi nói: ‘Anh đang ăn thức ăn cho chó’ và Toly vẫn tiếp tục ăn”.
'Một gã đang đuổi theo giấc mơ'
Nhưng Yakovenko không phải kiểu người chỉ thích cắm mặt vào máy tính. Ông cho biết lướt sóng hoặc đạp xe giúp ông suy nghĩ vấn đề thông suốt hơn.
“Nếu tôi có thể đạp xe trong hai giờ, tôi sẽ trở lại vô cùng sảng khoái và sẽ có thể đưa ra nhiều quyết định”, ông nói. Yakovenko còn là một vận động viên khúc côn cầu dưới nước tích cực. Ở thời đỉnh cao, ông tuyên bố mình có thể bơi ba vòng bể bơi với vây lặn mà không cần thở.
Yakovenko cũng được đánh giá là một nhà sáng lập có tầm nhìn xa. Khi được hỏi ông nghĩ không gian crypto sẽ như thế nào sau 10 năm, ông trả lời một cách thực tế với kịch bản lạc quan nhất là: “Tôi nghĩ sẽ có một tỷ người tự quản lý tài sản của mình và họ thành lập một DAO”, “và đóng cửa tất tần tật nhà máy nhiệt điện than”.
Theo Gokal, chính trọng tâm và tầm nhìn đó đã giúp Yakovenko thu hút những người ủng hộ, bao gồm các quỹ đầu tư mạo hiểm.
“Anh ấy là một gã đang đuổi theo giấc mơ. Và anh ấy thực sự chỉ muốn tạo ra thứ gì đó ngầu, hay ho, và có lẽ thay đổi thế giới một chút,” Kanav Kariya, chủ tịch Jump Crypto nhận xét về Yakovenko. “Cả team Solana cùng theo đuổi tầm nhìn đó”.
Chính tầm nhìn xa của Yakovenko cũng đã giúp Solana trở thành bên tiên phong ra mắt cryptophone Saga - một sự hợp tác giữa Solana Mobile và công ty sản xuất phần cứng và phần mềm OSOM. Saga sẽ giúp người dùng quản lý và giao dịch các tài sản kỹ thuật số trực tiếp từ điện thoại của mình.
Đọc thêm:Solana Labs ra mắt Solana Mobile - Saga: Hướng đến kỷ nguyên Web3.
“Các ứng dụng ngày càng phức tạp hơn và chúng đang xử lý các nội dung và tương tác lắt léo hơn nhiều, trong khi đó việc tự quản lý tài sản vẫn đầy rủi ro và bất tiện”, Yakovenko nói.
“Khi nhìn vào điện thoại của mình, bạn sẽ có cảm giác như ‘tại sao đây không phải là ví phần cứng?’ Tại sao chúng ta lại lưu trữ seed phrase bên trong ứng dụng đang thực hiện tất cả những thứ rất phức tạp này? Đó là lý do thứ nhất cho sự ra đời của Saga, lý do thứ hai là sự phi tập trung đang tạo điều kiện cho các tài sản kỹ thuật số trong thế giới thực”.
Xem thêm: Solana: 'Chúng tôi muốn chứng minh Samsung, Google nên tích hợp web3 vào điện thoại của họ'.
FTX sụp đổ: 'Như rứt toạc miếng băng dính khỏi vết thương'
Sự phát triển nhanh của Solana cũng kéo theo các vấn đề, một trong số đó là nghẽn mạng. Có những tháng mạng ngừng hoạt động đến sáu lần. Yakovenko nhận thức rõ hậu quả của việc nghẽn mạng và đặt việc khắc phục sự cố là “ưu tiên cao nhất”. “Có cảm giác như chúng tôi đã làm nhiều người thất vọng”, ông nói.
Mặc dù “nguyên nhân chính” của từng lần ngừng hoạt động khác nhau, nhưng “bất cứ khi nào bạn mở rộng quy mô lên gấp 10 lần, bạn sẽ gặp phải những thách thức kỹ thuật mới” liên quan đến spam và lưu lượng truy cập trên mạng, Giám đốc Solana Labs cho biết. “Khi con số tăng từ 1 triệu lên 10 triệu, một thách thức khác sẽ xuất hiện. Đó là một phần của cuộc sống”.
Solana muốn thu hút một triệu người dùng tiếp theo. Vì vậy, họ sẵn sàng đạt mục tiêu đó bằng cách đi theo một số đường tắt mà các dự án khác chưa từng làm
Sự tập trung hoá còn là điều đáng lo ngại khác đối với mạng Solana, đặc biệt trong mắt một số nhà quan sát thị trường như nhà phân tích Chase Devens của Messari. Devens cho rằng do tập trung vào tốc độ và thông lượng, Solana đã tạo rào cản lớn cho những người muốn trở thành validator. Tuy nhiên, nếu mọi việc diễn ra đúng kế hoạch, những chi phí đó sẽ giảm dần theo thời gian.
“Họ thực sự đang xây dựng để phát triển,” Aidan Mott, Product Manager của Messari, bổ sung. “Họ muốn thu hút một triệu người dùng tiếp theo. Vì vậy, họ sẵn sàng đạt mục tiêu đó bằng cách đi theo một số đường tắt mà các dự án khác chưa từng làm”.
Nhưng có lẽ một trong những cú sốc lớn đối với Solana đến từ sự sụp đổ của sàn giao dịch FTX vào tháng 11/2022. Sam Bankman-Fried, sáng lập FTX, là người ủng hộ mạnh mẽ của Solana và cả FTX lẫn Alameda Research liên hệ với FTX nắm giữ một số lượng lớn token SOL.
Yakovenko và Raj Gokal nói rằng đây là “một điều buồn vui lẫn lộn”. Mặc dù sự kiện FTX gây thiệt hại đáng kể cho giá SOL, nhưng nó cũng giải phóng mạng khỏi ảnh hưởng của một bên liên quan lớn.
Yakovenko cũng cho biết mọi mạng lớn đều trải qua những khoảnh khắc thảm khốc, chẳng hạn vụ hack Ethereum DAO hay sự sụp đổ của sàn giao dịch Bitcoin Mt. Gox. Ông kết luận rằng điều này giống như “rứt toạc miếng băng dính khỏi vết thương”.
Sau nhiều biến cố, đến nay Solana đã đạt mức tăng trưởng ổn định ở hầu hết mọi chỉ số. Yakovenko khẳng định số người tham dự Solana Breakpoint tăng gấp đôi hàng năm, trong khi các giao dịch on-chain, node xác thực và địa chỉ ví tích cực cũng tiếp tục tăng.
Vị thế lớn mạnh của Solana khiến nhiều người gọi mạng là “ETH killer”, tuy nhiên Yakovenko gọi so sánh này rất “nhảm nhí”.
“Các công nghệ hiệu quả có thể có các tính năng trùng nhau và sẽ cạnh tranh với nhau, nhưng không sao cả. Tôi không thể hình dung một tương lai nơi Solana lớn mạnh, mà vì lý do nào đó Ethereum tiêu tùng. Tôi là một gã lạc quan về công nghệ đến mức tôi chắc chắn đến cuối, danksharding sẽ có đủ băng thông cho tất cả dữ liệu của Solana”, Yakovenko tweet.
Trong khi Solana tiếp tục tăng trưởng về vốn hóa thị trường và phát triển hệ sinh thái thì Anatoly Yakovenko còn lâu mới xong. Ông đang tích cực thúc đẩy các giới hạn mà Solana có thể đạt được. Một trong số đó là Firedancer, bản nâng cấp cơ sở hạ tầng lớn tiếp theo của Solana, với kỳ vọng giúp mạng đạt thông lượng giao dịch tối đa từ 0.6 - 1.2 triệu TPS (giao dịch trên mỗi giây).
“Tôi bị ám ảnh với việc khiến các chương trình chạy nhanh hơn và tối ưu hóa các vấn đề phức tạp. Hầu hết thành công đến từ việc bạn dành bao nhiêu thời gian cho thứ gì đó, chứ không phải bạn thông minh bao nhiêu”, Yakovenko kết luận.
Xem thêm: Hệ sinh thái Solana Q2/2024: Chuẩn bị cho sóng tăng trưởng mới.
